Column Jeroen Huijsdens Januari '25

Hele generaties groeiden op met blockbusters als E.T. the Extra-Terrestrial, Jurassic Park, The Lion King, Titanic, Avatar en The Avengers. Wat we in al die jaren echter ook kregen, waren de films in de slipstream. Films die niet in de categorie blockbusters pasten, maar wel voor een gezond commercieel middensegment zorgden...

Blockbusters

Ze schreef het boek al in 2013, maar ik kan het iedereen nog steeds van harte aanbevelen. Het boek in kwestie is getiteld Blockbusters. De auteur is de uit Nederland afkomstige Harvard-professor Anita Elberse. Elberse schreef het boek destijds in reactie op de Long Tail-theorie van voormalig Wired-hoofdredacteur Chris Anderson. Hij voorspelde zo rond 2004 dat bedrijven - ook die in de media - enorm zouden gaan profiteren van het online aanbieden van veel verschillende producten. Omdat er in zijn theorie altijd enige vraag zou blijven, ook naar oudere producten. In haar boek bestreed Elberse dat en kwam ze met verschillende interessante gedachten over de entertainmentwereld. Eentje daarvan is mij sinds de eerste lezing altijd bijgebleven. Dat is de voorspelling dat blockbusters een nog fermere grip op de filmmarkt zouden gaan krijgen dan ze al deden. Een soort winner takes all effect.

Laat er geen misverstand over bestaan, de speelfilms van dit formaat drukken hun stempel al op de filmsector sinds ze blockbusters worden genoemd. Het waren echter de summer blockbusters als Jaws en Star Wars in de jaren 70 die de industrie voorgoed veranderde. Blockbusters werden vanaf dat moment in een groot aantal bioscopen tegelijk uitgebracht. Hun komst werd aangekondigd met omvangrijke marketingcampagnes die hun weerga niet kenden.

De gewenning sloeg toe en hele generaties groeiden in de jaren daarna op met blockbusters als E.T. the Extra-Terrestrial, Jurassic Park, The Lion King, Titanic, Avatar en The Avengers. Wat we in al die jaren echter ook kregen, waren de films in de slipstream. Films die niet in de categorie blockbusters pasten, maar wel voor een gezond commercieel middensegment zorgden. Dat lijkt sinds covid te zijn veranderd.

Misschien is het wat kort door de bocht om in een column van pakweg 400 woorden een hele industrie in algemene statements te vatten, maar het middensegment lijkt sinds enkele jaren ferme klappen te hebben gekregen. Het komt onder meer door een soort nieuwe golden age van televisieseries, de opkomst van streamers en door andere vormen van tijdsbesteding zoals TikTok. Een gevolg is wel dat een kleine groep blockbusters marketingtechnisch hun slag hebben geslagen. Meer dan voorheen luiken zij de zuurstof in de kamer (lees: aandacht) op te zuigen. Daarmee wil ik niks negatiefs zeggen over films als Barbie, Oppenheimer, Wicked, Gladiator II, Vaiana 2 en Mufasa, maar je wel laten nadenken over de ademruimte die er is voor de rest.

Jeroen Huijsdens

Filmtaal.nl